ประจำเดือน

นพ.พันธ์ศักดิ์ ศุกระฤกษ์

หนึ่งในเรื่องราวที่ทำให้ผู้หญิงหลายคนต้องกังวลใจ กลุ้มใจ และบางรายถึงกับถอดใจไปเลยทีเดียวก็คือเรื่องของประจำเดือน

่"ทำไมเลยมาตั้ง 5 วันแล้วนะ ยังไม่ยอมมาอีก บอกแล้วให้ใช้ถุงยาง ก็ดื้อ หาว่าไม่ได้สัมผัสรัก เต็มที่ ชอบหลั่งภายนอกอยู่นั่นแหละ เหนียวเหนอะ เฉอะแฉะไปหมด"

"นี่มีมาตั้ง 10 วันแล้ว ยังไม่ยอมหมดอีก เป็นอะไรข้างในก็ไม่รู้ เคยเห็นเพื่อนเราเป็นแบบนี้ ไปหา หมอ หมอขูดมดลูกบอกว่าเป็นมะเร็งมดลูก เราจะเป็นไหมนี่"

"คุณหมอคะ ลูกสาวดิฉันเพิ่ง 11 ขวบ ก็มีมาแล้ว เขาว่าจะทำให้ตัวไม่สูง ใช่ไหมคะ ช่วยหน่อยสิ คะ เดี๋ยวลูกตัวเตี้ยหาสามีไม่ได้"

"นี่เธอ ไปปรึกษาหมอหน่อยนะ ฉีดยาคุมแล้วมาๆ หยุดๆ อยู่นั่นแหละ รำคาญจังจะทำอะไรก็ไม่ ได้ บอกแล้วบอกอีกว่าให้กินยาคุมเอาจะได้มีเมนส์มาตรงวัน"

"คุณหมอขา ไม่รู้เป็นอะไร หมู่นี่หงุดหงิด โมโหง่าย มองอะไรขวางหู ขวางตาไปหมด นอนก็ไม่ ค่อยหลับ ร้อนไปหมด ตั้งแต่ประจำเดือนไม่มีมานี่เกิดอะไรประหลาดๆ จนสามีจะให้ไปปรึกษาจิต แพทย์อยู่แล้ว"

คุณมีอาการแบบนั้นกันบ้างไหม?? นั่นแหละปัญหาที่ทำให้เธอต้องกังวลและสนใจเพราะแม้ กระทั่งจะไปปรึกษาหมอก็ยังโดนหมอถามว่า

"ประจำเดือนครั้งสุดท้ายของคุณมาเมื่อใหร่ มากี่วัน ใช้ผ้าอนามัยวันละกี่ผืน"

คุณจะเรียกมันว่า ประจำเดือน ระดู เมนส์หรืออะไรก็ตามแต่...
แต่ถ้ามันเกิดผิดเพี้ยนไปจากที่ควรจะเป็นเมื่อไร...ทุกคนรอบข้างเดือดร้อนไปหมด ไม่เว้นแม้แต่ หมอสูติประจำตัวที่จะต้องพยายามหาสาเหตุให้รวมทั้งรักษาให้ปกติด้วย

เพราะความเข้าใจผิดๆ ความเชื่อผิดๆ ในสังคมไทยเรานั้นยังคงมีมากอยู่ทำให้เกิดการหวาดกลัว ไปหมด มาลองรู้จักประจำเดือนหรือระดูกันก่อนดีไหม

ประจำเดือนมาจากไหน...คำถามแรกที่ผู้หญิงอยากรู้
ประจำเดือนของผู้หญิงนั้น เกิดจากการลอกตัวของเยื่อบุโพรงมดลูกออกมาเป็นวงจร โดยที่ในแต่ละรอบเดือนรังไข่ข้างใดข้างหนึ่งของผู้หญิงจะเกิดการตกไข่ขึ้น ไข่ที่โตเต็มที่จะออกจากรังไข่เข้า ไปรอคอยพระเอกหรือตัวอสุจิอยู่ในส่วนปลายของท่อนำไข่ ซึ่งเปรียบได้กับสะพานเชื่อมรัก ขณะ เดียวกันเปลือกไข่ที่เหลืออยู่ก็จะทำการสร้างฮอร์โมนเพศที่เรียกว่าโปรเจสเตอโรนมาทำให้เยื่อบุ โพรงมดลูกหนานุ่ม มีเลือดมาเลี้ยงมาก เพื่อเตรียมตัวรับกับไข่ที่ถูกปฏิสนธิจากตัวอสุจิ ถ้ามีการ ปฏิสนธิเกิดขึ้นจริง ตัวอ่อนก็จะเดินทางกลับเข้ามาฝังตัวในโพรงมดลูก และทำการสร้างฮอร์โมนที่ เรียกว่า HCG ไปบำรุงเปลือกไข่ให้ผลิตฮอร์โมนมากระตุ้นเยื่อบุโพรงมดลูกให้เจริญต่อไปเพื่อเป็น แหล่งส่งอาหารต่อให้ทารกในครรภ์...ในกรณีนี้ก็จะไม่มีการหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูกออกไป เป็นประจำเดือน ประจำเดือนที่เคยมาเป็นประจำสม่ำเสมอก็จะขาดหายไป ไปตรวจปัสสาวะหรือ ตรวจเลือดหาระดับของฮอร์โมน HCG ก็จะได้ผลบวกนั่นก็แปลว่าเกิดการตั้งครรภ์ขึ้นแล้ว แต่จะ เป็นข่าวดีหรือข่าวร้ายก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง

ถ้าไม่เกิดการปฏิสนธิระหว่างไข่กับตัวอสุจิขึ้น ไข่ใบน้อยที่รอรักอยู่ที่สะพานเชื่อมรักก็จะฝ่อไป ภายใน 48 ชั่วโมงเพราะไม่มีการสร้างฮอร์โมนไปประคับประคองเปลือกไข่ไว้ ฮอร์โมนโปรเจส เตอโรนที่จะมาบำรุงเยื่อบุโพรงมดลูกก็ไม่มีเยื่อบุโพรงมดลูกก็จะหลุดลอกตัวออกมาเป็นเลือด ประจำเดือน

พูดง่ายๆ ก็คือ นางเอกรอรักอยู่ที่สะพานเชื่อมรัก รอแล้วรอเล่าพระเอกไม่ยอมขี่ม้าขาวมาพบสัก ที นางเอกย่อมเสียใจเป็นธรรมดาจึงร้องไห้ออกมาเป็นสายเลือด... 'สายเลือดประจำเดือน'
เลือดประจำเดือนจึงไม่ใช่เลือดเสียแต่อย่างใด...แต่เป็นเลือดที่เกิดจากการลอกตัวของเยื่อบุโพรง มดลูกตามปกติธรรมชาติของวงจรการเจริญพันธุ์
แต่การมีประจำเดือน...ก็ไม่ได้หมายความว่าจะต้องมีการตกไข่เสมอไป เพียงแต่ว่า ประจำเดือน ในรอบเดือนที่ไม่มีการตกไข่นั้นมักจะไม่สม่ำเสมอเหมือนเดิม

ความเชื่อผิดๆ เกี่ยวกับประจำเดือนมีมากมาย

• เวลามีประจำเดือนห้ามอาบน้ำเย็น ผู้ใหญ่อาจจะหวังดีในแง่ที่ว่าเวลามีประจำเดือนนั้นฮอร์โมน ในร่างกายผู้หญิงจะแปรปรวน ไม่สมดุล ทำให้ป่วยได้ง่าย ภูมิคุ้มกันลดลง การอาบน้ำเย็นจะทำให้ อุณหภูมิในร่างกายต้องปรับตัวตาม บางครั้งอาจเกิดการเจ็บป่วยได้...นั่นเป็นเรื่องราวที่มีการบอก เล่ามาตั้งแต่ในอดีต ถ้าคุณจะอาบน้ำเย็นก็อาบได้ ควรอาบในตอนกลางวันจะดีกว่า ปัจจบันนี้คุณ สามารถอาบน้ำอุณหภูมิปกติธรรมดาที่ไม่เย็นจัดได้ หลังจากอาบน้ำเสร็จแล้วก็สวมใส่เสื้อผ้าให้อบ อุ่นเท่านั้น ก็พอ

• ห้ามรับประทานน้ำแข็งหรือของอะไรที่เย็นๆ ก็คงจะเป็นข้อห้ามเดียวกับการอาบน้ำเย็นนั่น แหละ รับประทานได้แต่อย่ามากจนเกินไปก็ไม่น่าจะเป็นอะไร ยิ่งถ้าเป็นคนมีสุขภาพดีอยู่แล้ว ร่าง กายแข็งแรงยิ่งไม่เป็นอะไรใหญ่

• ห้ามออกกำลังกายเวลามีประจำเดือน เป็นความเชื่อผิดๆ แน่นอนในกรณีนี้ เพราะในเวลาที่มี ประจำเดือนนั้น เยื่อบุโพรงมดลูกที่หลุดลอกตัวออกมาจะมีสารที่เรียกว่า 'พลอสตาแกลนดิน' ออก มาด้วย สารนี้จะทำให้มดลูกบีบรัดตัวรุนแรงจนปวดประจำเดือน ถ้าหมั่นออกกำลังกายเป็นประจำ สม่ำเสมอแล้วก็จะมีการหลั่งสารที่เรียกว่า 'เอ็นโดฟิน' ออกมา สารเอ็นโดฟินจะทำให้เกิดความสุข ผ่อนคลาย หายเครียด และที่สำคัญคือแก้ปวดได้ทุกชนิดโดยไม่ต้องไปซื้อหายาแก้ปวดมารับ ประทาน
  
  การออกกำลังกายเป็นประจำสม่ำเสมอจึงเป็นการป้องกันอาการปวดประจำเดือน และอาการเพี้ยน ต่างๆ นานาเวลามีประจำเดือนได้อย่างชะงัด ไม่เสียเวลา ไม่เสียเงิน เสียทอง ซ้ำยังเป็นการรักษาสุข ภาพด้วย ไม่ว่าการออกกำลังกายนั้นจะเป็น เอ็กเซอร์ไซส์ หรือ เซ็กส์เซอร์ไซส์ ขอให้ทำสม่ำเสมอก็ ได้ผลไม่ต่างกันและมีความสุขสมพอๆ กันด้วย

• ห้ามมีเพศสัมพันธ์ในเวลามีประจำเดือน ที่จริงไม่ใช่ข้อห้ามหรอก เพราะถ้ามีอะไรกันแล้วมีความ สุขสม บางครั้งก็ทำให้หายหงุดหงิดและหายปวดประจำเดือนไปได้เหมือนกัน เพียงแต่ควรจะระวัง ในเรื่องของความสะอาดให้มากกว่าปกติหน่อยเท่านั้น ถ้าจะมีอะไรกันในห้วงเวลานั้นแล้วขอให้ ฝ่ายชายสวมถุงยางอนามัยทุกครั้ง หรือถ้าอยากจะมีสัมผัสรักโดยไม่มีอะไรมากางกั้นก็บอกให้คุณผู้ ชายอย่าลืมฟอกล้างทำความสะอาดส่วนนั้นให้สะอาดดีเสียก่อน ค่อยบรรเลงเพลงรัก และควรจะจบ บทรักลงด้วยการหลั่งภายนอกจะสะอาด และปลอดภัยกว่าสำหรับเธอผู้เป็นที่รัก

• ห้ามอาบน้ำในคลองและในทะเล เรื่องนี้เหตุผลคงจะอยู่ที่ว่าน้ำในแม่น้ำลำคลองรวมทั้งทะเลนั้น อาจจะไม่สะอาดพอ เนื่องจากมีของสกปรกหรือน้ำเสียไหลลงไปปนเปื้อน เชื้อโรคในน้ำดังกล่าว อาจหลุดเข้าไปในช่องคลอดและผ่านปากมดลูกที่เปิดให้ประจำเดือนไหลออกมาเข้าไปภายในโพรง มดลูกทำให้เกิดการอักเสบได้ง่าย ดังนั้นจึงมีการห้ามไม่ให้ลงไปอาบน้ำในแม่น้ำลำคลองและทะเล ในเวลาที่มีประจำเดือน
  
  แต่ถ้าจะอาบในสระว่ายน้ำ ก็ขอให้เลือดสระว่ายน้ำที่สะอาดๆ และลงว่ายน้ำในช่วงเวลาที่ไม่คน อื่นมาใช้บริการมากนัก และควรสอดผ้าอนามัยชนิดสอดที่เรียกกันติดปากว่า 'แทมพอน' ไว้ด้วย เพื่อซึมซับเลือดประจำเดือนไม่ให้ไหลออกมาปนเปื้อนกับน้ำในสระ สำหรับการอาบน้ำจากแม่น้ำลำคลองและทะเลนั้นใช้ตักอาบเอาก็ได้นะ...แบบนี้ไม่เป็นอันตราย แต่อย่างใด

ประจำเดือน...เรื่องของธรรมชาติ
ประจำเดือนจึงเป็นเรื่องของธรรมชาติของผู้หญิงแต่ละคน ซึ่งไม่มีทางเหมือนกัน และในบาง เวลาผู้หญิงคนเดียวกันอาจจะมีประจำเดือนที่เปลี่ยนไปบ้างก็ได้

เวลาหงุดหงิด เครียด พักผ่อนไม่พอ นอนไม่หลับ บางครั้งประจำเดือนอาจจะคลาดเคลื่อนหรือ ขาดหายไปก็ได้ เพราะเมื่อเกิดความเครียดและนอนไม่หลับขึ้น การควบคุมการตกไข่จะไม่สมบูรณ์ ทำให้ไม่มีการตกไข่ หรือตกไข่ที่ไม่สมบูรณ์ออกมา ผลที่เกิดขึ้นก็คือประจำเดือนอาจจะเลื่อนออก ไปหรือไม่มาก็ได้

ถ้าไม่อยากจะให้กรณีแบบนี้เกิดขึ้น ให้หมั่นรักษาสุขภาพประจำเดือนก็จะมาเป็นปกติเอง ไม่อย่าง นั้นไปหาคุณหมอให้ฮอร์โมนมาปรับความสมดุล ทุกอย่างก็จะเรียบ