ขี้กลัวไม่กล้าแสดงออก
พื้นฐานทางชีวภาพที่เด็กบางคนปรับตัวได้ช้ากว่า หรือกว่าจะทำได้ต้องอาศัยการฝึกซ้อมที่นานกว่าเด็กคนอื่นและเมื่อทำไม่ได้เหมือนเพื่อนก็จะส่งผลทำให้เกิดความไม่แน่ใจไม่มั่นใจและไม่กล้าที่จะแสดงออก
เด็กต้องการลอกเลียนแบบ ลักษณะที่สะดุ้ง ตกใจง่าย ขี้กลัว ร้องไห้เก่ง และไม่กล้าแสดงออก อาจเกิดพฤติกรรมที่เลียนแบบผู้เลี้ยงดู หลายครอบครัวคุณแม่วิตกกังวล ตกใจง่ายต่อการที่เด็กทำกิจกรรมต่าง ๆ และแสดงความวิตกกังวล หรือแสดงความตกใจผ่านทางน้ำเสียงสีหน้าท่าทาง ส่งผลทำให้เด็กพลอยตกใจง่าย กังวลต่อสิ่งต่าง ๆ มากเกินไป
ถูกผู้ใหญ่ข่มขู่ให้เด็กเกิดความรู้สึกหวาดกลัวบ่อยๆ หรือถูกหัวเราะเยาะ หรือถูกตำหนิบ่อยๆ เวลาที่ทำสิ่งต่าง ๆ ทำให้เด็กขาดความมั่นใจ ไม่กล้าแสดงออก
ผลของความกลัวไม่กล้าแสดงออก
เด็กช่วงอายุ 3-5 ปี ซึ่งเป็นวัยที่มีความสุข อยากรู้อยากเห็น อยากทำ อยากแสดงออกเนื่องจากความสามารถของเด็กพัฒนาขึ้นมามาก เรียนรู้ผ่านการเลียนแบบพ่อแม่ ผ่านการเล่นกับเพื่อนผ่านการทำกิจกรรมต่าง ๆ ทั้งที่บ้านและที่โรงเรียน ถ้าเด็กคนใดมีพื้นฐานของความขี้กลัว ตกใจง่าย หวาดกลัว สิ่งต่าง ๆ หรือไม่กล้าแสดงออก จะส่งผลกระทบต่อพัฒนาการทั้งทางด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม การเรียนรู้ และการปรับตัวอีกมากมาย ถ้าปล่อยทิ้งไว้นาน ๆ จะเป็นจุดเริ่มต้นของอาการทางโรคประสาทได้
วิธีการป้องกัน
พ่อแม่ควรมีโอกาสใกล้ชิดเรียนรู้ลักษณะเฉพาะของเด็ก เรียนรู้เรื่องราวของพัฒนาการในเด็กแต่ละช่วงวัย เพื่อจะได้ปรับวิธีการเลี้ยงได้เหมาะสมกับเด็กแต่ละคน
เป็นแบบอย่างที่ดี ขอให้เข้าใจว่าการฝึกฝนเด็กเล็กนั้น ต้องให้โอกาสเด็กทำสิ่งต่างๆ โดยที่ผู้ใหญ่ปรับสิ่งแวดล้อม ข้าวของให้เหมาะกับสภาพของเด็ก ให้กำลังใจเมื่อเด็กทำได้และให้โอกาสเด็กทำซ้ำเมื่อเด็กผิดพลาด
ลดการข่มขู่หรือลงโทษเวลาเด็กทำไม่ได้
สร้างทักษะในด้านการเล่นกลางแจ้งและเล่นในร่ม ทักษะในการช่วยเหลือตนเองทักษะในการพูด หรือช่วยงานบ้าน ฯลฯ เพื่อให้เด็กได้เกิดความภาคภูมิใจ
วิธีการรักษา
แก้ที่สาเหตุ
ฝึกฝนเพิ่มทักษะในด้านต่าง ๆ ให้กับเด็ก เช่น ทักษะการเคลื่อนไหว การใช้มือการพูด การเข้าสังคม ฯลฯ ผ่านการช่วยเหลือตนเอง การช่วยเหลืองานในบ้าน และการเล่น
ปรับเปลี่ยนท่าทีของพ่อแม่ให้สงบ สบาย ๆ ให้โอกาสเด็กในการฝึกฝนและให้กำลังใจ และปรับลดความคาดหมายให้อยู่ในความเป็นไปได้สำหรับเด็ก ๆ แต่ละคน
พ.ญ.วินัดดา ปิยะศิลป์ กลุ่มงานจิตเวชเด็กและวัยรุ่น
โครงการเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี